Podział majątku po rozwodzie to często bardzo trudne i stresujące postępowanie dla byłych małżonków. Na szali staje dorobek zbierany niekiedy przez wiele lat wspólnego życia. Z tego względu dobrze jest odpowiednio się do takiej sprawy przygotować.
Jestem adwokatem prowadzącym postępowania o podział majątku po rozwodzie w Krakowie. W tym artykule postaram się przedstawić najważniejsze rzeczy jakie należy wiedzieć o postępowaniu o podział majątku wspólnego.
Majątek wspólny małżonków
Na wstępie należy wyjaśnić, co wchodzi w skład wspólności majątkowej małżonków. Zgodnie z art. 31 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (k.r.o.) wraz z zawarciem małżeństwa “powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.”
Do majątku wspólnego wchodzą w szczególności:
1. wynagrodzenia za pracę lub inną działalność zarobkową małżonków;
2. dochody osiągane z majątku wspólnego (np. czynsz za wynajem wspólnego mieszkania);
3. środki na koncie funduszu emerytalnego małżonków;
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie w związku z opłacaniem ZUS.
Z kolei art. 32 k.r.o. wskazuje, że do majątku wspólnego małżonków nie wchodzą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Powyższe elementy majątku są własnością każdego małżonka indywidualnie i nie będą przedmiotem podziału.
Niekiedy trudno jest jednoznacznie stwierdzić czy niektóre przedmioty należą do majątku wspólnego czy osobistego. Ostatecznie kwestię te rozstrzyga sąd na podstawie dowodów przedstawionych przez strony.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej
Wspólność majątkowa nie jest obowiązkowa. Zamiast wspólności małżonkowie mogą ustalić rozdzielność majątkową poprzez zawarcie stosownej umowy przed ślubem. Umowę taką można zawrzeć także w trakcie trwania małżeństwa.
Umowa małżeńska o ustanowienie rozdzielności majątkowej jest popularnie zwana intercyzą, choć polskie prawo takiej nazwy nie używa. Do jej skutecznego zawarcia wymagana jest forma aktu notarialnego. W umowie można wybrać również inne rozwiązania np. pozostawić wspólność majątkową i wykluczyć z niej pewnie rodzaje majątku albo przeciwnie – rozszerzyć ją o przedmioty z majątku osobistego. Art. 512-515 k.r.o. dopuszczają także umowną rozdzielność majątkową z tzw. wyrównaniem dorobków.
W razie braku porozumienia z drugim małżonkiem można złożyć do sądu pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Należy uzasadnić interes prawny w ustanowieniu rozdzielności. Pozew taki może złożyć też wierzyciel jednego z małżonków. Aby zabezpieczyć swoje interesy można wnieść o ustanowienie rozdzielności majątkowej także jako zabezpieczenie na czas trwania procesu rozwodowego.
Zniesienie wspólności majątkowej po rozwodzie
Orzeczenie rozwodu skutkuje ustaniem wspólności majątkowej z mocy prawa. Każdy z małżonków nabywa udział we wcześniej bezudziałowym majątku wspólnym.
Jeśli temat rozwodu jest dla Ciebie interesujący zerknij na poniższe artykuły:
–> Rozwód bez orzekania o winie
–> Rozwód z orzekaniem o winie
Co do zasady ex-małżonkowie mają równe udziały po połowie. Możliwe jest ustalenie nierównych udziałów na etapie postępowania sądowego, o czym więcej w dalszej części artykułu
Po ustaniu niepodzielnej wspólności w wyniku rozwodu byłym współmałżonkom przysługuje prawo do podziału majątku wspólnego. Celem takiego podziału jest zniesienie współwłasności – fizyczne rozdzielenie majątku oraz przyznanie każdemu z małżonków części majątku na wyłączną własność.
Sposoby na podział majątku
Podział majątku po rozwodzie można wykonać na dwa sposoby: polubownie (za pomocą zawarcia umowy) albo sądownie.
Jest kilka metod rozdzielenia majątku między strony:
1. Podział w naturze – jeżeli rzecz podlegająca podziałowi jest podzielna można ja podzielić wedle wysokości udziałów w majątku wspólnym i przyznać każdej ze stron. Tyczy się to np. zgromadzonych wspólnych pieniędzy;
2. Przyznanie rzeczy na własność jednemu z małżonków – w przypadku rzeczy niepodzielnych można przyznać je na własność jednemu z małżonków. Może się to wiązać z obowiązkiem spłaty drugiego małżonka w celu wyrównania udziałów;
3. Sprzedaż rzeczy wspólnej i rozdzielenie uzyskanej ze sprzedaży kwoty pomiędzy ex-małżonków wedle udziałów. Ta metoda jest stosowana, gdy nie ma innego sposobu na dokonanie sprawiedliwego podziału, np. gdy strony nie mogą spłacić się nawzajem po przyznaniu rzeczy na własność z powodu zbyt dużej kwoty potrzebnej na spłatę.
Wniosek do sądu o podział majątku
Gdy strony nie są w stanie porozumieć się co do sposobu podzielenia majątku wspólnego mogą wystąpić z wnioskiem do sądu o podział majątku po rozwodzie.
Wniosek taki można złożyć także w pozwie o rozwód, jednak odradzam takie rozwiązanie. Prowadzi to bowiem do znacznego wydłużenia postępowania rozwodowego.
Wniosek musi spełniać wszystkie wymagania formalne właściwe dla pisma procesowego. Powinien także zawierać spis wszystkich składników majątku wspólnego oraz ich oszacowaną wartość w pieniądzu. Jeżeli składnikiem majątku jest nieruchomość, potrzeba dołączyć odpis z jej księgi wieczystej w celu wykazania jej stanu prawnego.
Ponadto należy wskazać proponowany sposób podziału względem każdego z przedmiotów majątku z adnotacją kto powinien otrzymać każdy składnik na własność. Należy również wskazać ewentualną kwotę spłaty drugiego małżonka.
Zwrot nakładów i wydatków
Często zdarza się, że małżonkowie dokonują nakładów na majątek wspólny ze swoich majątków osobistych albo vice versa – używają majątku wspólnego dla własnych indywidualnych potrzeb.
Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 k.r.o. “Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
Jeżeli chcemy skutecznie dochodzić zwrotu wydatków lub nakładów lub udowodnić, iż drugi z małżonków wyprowadził środki z majątku wspólnego do swojego majątku osobistego, potrzeba precyzyjnie określić, kiedy nakłady były poczynione, w jakiej wysokości i formie oraz z jakiego majątku.
Postępowanie sądowe o podział majątku
Postępowania sądowe o podział majątku są zwykle długie i skomplikowane. Gdy strony nie są zgodne, to kwestionowane potrafią być wszystkie elementy pozwu – składniki majątku, ich wartość, zaproponowany sposób podziału, ilość poczynionych nakładów itp. Często trzeba zaangażować jednego lub kilku biegłych rzeczoznawców w celu sporządzenia opinii. Biegli wyceniają składniki majątku i opisują zakres i wartości poczynionych nakładów. Wszystko to powoduje, że postępowanie się wydłuża, narastają emocje i kłótnie.
Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym
Jak wspomniano udziały małżonków w majątku wspólnym wynoszą co do zasady po 1/2. Sąd może jednak ustalić także inne, nierówne udziały na potrzeby podziału majątku po rozwodzie. Przesłankami ustalenia nierównych udziałów według przepisów są:
- różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego;
- inne ważne powody
Do innych ważnych powodów sąd zalicza wszelkie okoliczności świadczące o tym, że równy podział będzie w tej konkretnej sprawie ekonomicznie niesprawiedliwy. Bierze pod uwagę w szczególności: przebieg małżeństwa (kto ile wydawał i na co?), sytuację rodzinną i majątkową stron, poświęcenie małżonków dla dobra rodziny.
Co ważne, orzeczenie o rozwodzie z winy jednego z małżonków nie ma bezpośredniego związku z ustaleniem udziałów w podziale majątku! Sąd dokonuje podziału w oparciu o kryteria ekonomiczne, a nie moralne. Przykładowo zdrada małżeńska nie będzie miała znaczenia dla sprawy o podział majątku. Wydaje się to niesprawiedliwe, pamiętać jednak należy, że orzeczenie rozwodowe o winie daje małżonkowi inne uprawnienia np. w zakresie alimentów.
Należy pamiętać, że gdy domagamy się ustalenia nierównych udziałów, należy wskazać dowody na poparcie swoich argumentów np. w postaci faktur czy zaświadczeń o dochodach.
Podsumowanie
Jak widać prawy o podział majątku po rozwodzie są bardzo trudne i czasochłonne. Praktycznie niemożliwe jest przeprowadzenie takiego postępowania bez pomocy doświadczonego prawnika.
Dobry prawnik napisze odpowiedni wniosek o podział majątku wspólnego, zawierając w piśmie wszystkie potrzebne dowody i formalności. Będzie działał także jako pełnomocnik procesowy dbając o wyciszenie emocji i reagując na czynności strony przeciwnej i sądu.
Jeżeli chcesz poprowadzenia sprawy o podział majątku po rozwodzie w Krakowie lub Małopolsce albo potrzebujesz konsultacji w tej tematyce, zadzwoń albo napisz do nas poprzez nasz formularz kontaktowy.
